Bezpieczeństwo pożarowe powinno być priorytetem dla osób będących właścicielami lub zarządcami budynków komercyjnych. Przestrzeganie przepisów ustanowionych przez ustawodawcę pomaga chronić ludzkie życie. W celu zapewnienia ochrony przeciwpożarowej w budynkach komercyjnych wymagane jest przestrzeganie standardów wyposażenia tych obiektów oraz wdrożenie odpowiednich procedur, których należy przestrzegać w przypadku wystąpienia zagrożenia pożarowego. Przyjrzyjmy się, wobec tego niektórym standardowym wymaganiom dotyczącym ochrony przeciwpożarowej w budynkach komercyjnych ze szczególnym uwzględnieniem wyjść ewakuacyjnych.
Kiedy budynek ma status budynku komercyjnego?
Zasady określające status danego obiektu zostały szczegółowo określone przez ustawodawcę w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 Nr 75 poz. 690) w Dziale I § 3 p.6, w którym pod definicją budynku użyteczności publicznej zostały wymienione w zasadzie wszystkie rodzaje obiektów przeznaczonych do wykorzystania komercyjnego od budynków kultury po obiekty o przeznaczeniu biurowym i socjalnym.
Jakie są akty prawne odnoszące się do wymagań dotyczących bezpieczeństwa pożarowego w budynkach komercyjnych?
Budynki komercyjne w ujęciu zaprezentowanym przez ustawodawcę stanowią miejsce przebywania lub gromadzenia się większej ilości osób, co automatycznie skutkuje podwyższonymi standardami dotyczącymi zapewnienia odpowiedniej ochrony pożarowej dla osób mogących znaleźć się w sytuacji bezpośredniego zagrożenia. Kierując się powyższymi przesłankami ustawodawca przewidział konkretne rozwiązania pozwalające zmaksymalizować bezpieczeństwo i powołując właściwe służby do sprawdzania i kontroli ustawowych założeń.
Podstawową wytyczną, która powinien kierować się właściciel lub zarządca nieruchomości o charakterze komercyjnym jest wspomniane już Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku. Rozporządzenie odwołuje się bezpośrednio do Dz.U.2021.0.2351 t.j. – Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o Prawie Budowlanym, co nie jest bez znaczenia z uwagi na konieczność spełnienia szeregu wymagań dotyczących jakości materiałów budowlanych zastosowanych na etapie projektowania i budowy obiektu.
Odnosząc się do powyższych aktów należy mieć świadomość nie tylko o konieczności zastosowania odpowiednich materiałów podnoszących ognioodporność budynku, ale również zapewnienia właściwych ciągów komunikacyjnych umożliwiających sprawną ewakuację w przypadku wystąpienia zagrożenia pożarowego.
Jakie są wymagania dla wyjść ewakuacyjnych w budynkach komercyjnych?
Prawdopodobnie wiele osób pamięta jeszcze tragiczny pożar w Hali Stoczni Gdańskiej 24.XI.1994 roku, w którym życie straciło siedem osób, ponad 300 zostało poparzonych. W procesie karnym który toczył się 16 lat W kwietniu 2013 roku Sąd Apelacyjny w Gdańsku orzekł, że organizatorzy nie zapewnili uczestnikom wydarzenia bezpieczeństwa. Biegli podkreślali, że gdyby drzwi ewakuacyjne były otwarte, to nawet z tak niedoskonałej hali można się było uratować. To wspomnienie niech będzie przestrogą dla organizatorów podobnych imprez, którzy często bagatelizują zagrożenie.
Mając w pamięci tamte tragiczne wydarzenia warto przypomnieć o wymaganiach stawianych obiektom użyteczności publicznej – zwłaszcza tych, które dotyczą ratujących życie wyjściom ewakuacyjnym.
W dziale VI rozporządzenia z 2012 roku pojawia się bardzo ważny zapis, który jest podstawą do dalszych rozważań:
§ 207.64) 1. Budynek i urządzenia z nim związane powinny być projektowane i wykonane w sposób ograniczający możliwość powstania pożaru, a w razie jego wystąpienia zapewniający możliwość ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób (pkt. 4).
Należy zdawać sobie sprawę z tego, że w przypadku wystąpienia zagrożenia dochodzi w ludziach do wyzwolenia prymarnych zachowań – w tym instynktu samozachowawczego, który sprawia, że dochodzi do powstania zjawiska ślepego pędu w celu zachowania własnego życia, choćby kosztem innych. W takich sytuacjach ludzie przestają myśleć racjonalnie. Ustawodawca przewidując wystąpienie takiej ewentualności określił wymaganą szerokość i liczbę przejść ewakuacyjnych, wyjść oraz dróg ewakuacyjnych określając wskaźniki powierzchni użytkowej jak niżej:
sal konferencyjnych, lokali gastronomiczno-rozrywkowych, poczekalni, holi, świetlic itp. – 1 m2/osobę,
- pomieszczeń handlowo-usługowych – 4 m2/osobę,
- pomieszczeń administracyjno-biurowych – 5 m2/osobę,
- archiwów, bibliotek itp. – 7 m2/osobę,
- magazynów – 30 m2/osobę.
W rozporządzeniu nie zabrakło także przepisów regulujących rodzaj drzwi, szerokość schodów, wysokość stopnic i wiele innych elementów, które mają wpływ na bezpieczeństwo.
Normy związane z oznakowaniem wyjść ewakuacyjnych
Przepisy określające wymagania dotyczące wyjść ewakuacyjnych byłyby martwe, gdyby nie zastosowano dodatkowych wytycznych określających sposobów oznakowania. Wprowadzając w budynku komercyjnym oznakowania dróg ewakuacyjnych należy zatem mieć świadomość, że każdy element oznakowania powinien spełniać kryteria zgodnie z zapisami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania.
1) PN-N-01256-02:1992 Znaki bezpieczeństwa – Ewakuacja
Przepis określa wygląd znaków wykorzystywanych do oznakowania dróg ewakuacyjnych. Wszystkie oznaczenia instalowane w ciągach ewakuacyjnych powinny posiadać odpowiednie certyfikaty, świadectwa i dopuszczenia przewidziane przez ustawodawcę.
2) PN-N-01256-5:1998 Znaki bezpieczeństwa – Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych
Sposób i rozmieszczenie znaków w ciągach ewakuacyjnych nie może mieć charakteru przypadkowego – chociaż przepisy nie określają minimalnych czy maksymalnych odległości między znakami, to istotne jest, aby ich rozmieszczenie pozwalało na podjęcie prawidłowej decyzji, co do kierunku ewakuacji, zwłaszcza w miejscach, gdzie dalszy kierunek ewakuacji może nie być jednoznaczny.
3) PN-ISO 7010 Symbole graficzne – Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa – Znaki bezpieczeństwa stosowane w miejscach pracy i w obszarach użyteczności publicznej
Ta międzynarodowa norma zastępuje polską normę PN-N-01256-01:1992. Przepisy zawarte w normie mają charakter międzynarodowy, co w dobie globalizacji ma szczególne znaczenie.
Czy bezpieczeństwo najważniejsze?
Na zakończenie warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną szalenie ważą kwestię. Zadajmy sobie pytanie wchodząc do sklepu, kina, idąc na dyskotekę – czy zwracacie Państwo uwagę na rozmieszczenie znaków ewakuacyjnych? Czy sprawdzają Państwo czy drzwi w ciągu ewakuacyjnym nie są czymś zastawione? Niestety w wielu przypadkach lekkomyślność właścicieli obiektów komercyjnych przechodzi ludzkie pojęcie. Pozamykane lub zastawione drzwi ewakuacyjne, brak oznaczeń – zwróćcie uwagę na detale ratujące życie!