Dym, oprócz płomieni i wysokiej temperatury, jest jednym z największych zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem się ognia. Dlatego tak ważne jest działanie systemów oddymiających, a szczególnie klap dymowych w obiektach wielkopowierzchniowych, takich jak magazyny czy hale. Podobnie jak wszystkie elementy przeciwpożarowe, również klapy dymowe powinny spełniać szereg odpowiednich norm związanych z ich produkcją oraz instalacją.

Od 1 września 2006 roku ujednolicono prawo i krajowe regulacje (skrót PN) w większości zostały zastąpione europejskimi (skrót EN) lub z nimi połączone (skrót PN-EN). Oto przegląd najważniejszych norm, które powinny spełniać klapy dymowe dopuszczone do użytku w naszym kraju.

Norma PN-EN 12101

Jej pełna nazwa brzmi: „Systemy kontroli rozprzestrzeniania się dymu i ciepła. Część 2: Wymagania techniczne dotyczące klap dymowych”. Norma ta dotyczy montowania klap dymowych, określa wymagania dotyczące ich użytkowania oraz precyzuje, jakie rozwiązania są zgodne z wytycznymi i charakterystyką danego budynku. Na terenie Unii Europejskiej obowiązuje od 1 kwietnia 2004 roku i jest obowiązkowo stosowana razem z regulacjami polskimi. Ponadto jest oznaczona etykietą CE, której zadaniem jest dokładny opis parametrów i klasyfikacji systemu oddymiania pod względem m.in.:

• niezawodności (symbole Re A, Re 500, Re 1000 – gdzie A, 50, 1000 to liczba otwarć i zamknięć klapy przy braku obciążenia)
• otwierania pod obciążeniem wiatrem (symbole WL 1500, WL 3000, WL A – gdzie 1500, 3000, A oznaczają obciążenie badawcze równe wartości ciśnienia ssania mierzonej w Pa)
• otwierania pod obciążeniem śniegiem (symbole SL 0, SL 125, SL 250, SL 500, SL 1000, SL A – gdzie 0, 125, 250, 500, 1000 i A oznaczają obciążenie śniegiem mierzonym w Pa)
• odporności na działanie wysokiej temperatury (symbole B 300, B 600, B A – gdzie 300, 600 i A odpowiadają temperaturze mierzonej w ^oC, w której bada się klapę)
• odporności na działanie niskiej temperatury (symbole T(-25), T(-15), T(-05), T(00), T A – gdzie 25, 15, 05 i A oznaczają temperaturę poniżej 0^oC, w której bada się klapę. Dla dużych obiektów budowlanych wskazane są klapy w klasie T (00), gdy temperatura w budynku przekracza 0^oC).

Norma PN-EN 13501-1

Klapy dymowe podlegają w Polsce certyfikacji również zgodnie z normą PN-EN 13501-1 („Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień z wyjątkiem materiałów uznawanych za spełniające kryteria klasy A1, które nie wymagają badań”.) Według tej normy sprawdza się reakcje na ogień poszczególnych elementów konstrukcji klap dymowych. Odporność ogniowa przyjmuje poszczególne parametry EIS 120, 90 i 60, którymi kieruje się Klient przy wyborze klap, w zależności od swoich potrzeb.

Norma PN-B-02877-4

Jest to polska norma („Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła. Zasady projektowania”.), która określa standardy obliczania powierzchni klap dymowych oraz ich rozmieszczenia w grawitacyjnych instalacjach do odprowadzania dymu i ciepła. Ta norma dokładnie precyzuje parametry powierzchni czynnej otworu oddymiającego klapy w budynkach wielkopowierzchniowych. Według niej obiekty niskie i średniowysokie powinny posiadać zalecaną powierzchnię otworu pod klapę wynoszącą minimum 5% powierzchni rzutu poziomego dla tej klatki na kondygnacji, w której jest największa, przy tym nie mniejszą niż 1m². Natomiast budynki wysokie – 7,5%, ale nie mniejszą niż 1,5 m².)

Istnieją też inne normy zagraniczne, służące do klasyfikacji klap dymowych, ale ich stosowanie nie jest obligatoryjne w Polsce. Mowa tu przede wszystkim o normie NFPA 92B wprowadzonej w Stanach Zjednoczonych przez międzynarodową organizację non-profit NFPA, jak również o brytyjskim standardzie BS 5588-7:1997 czy niemieckich wytycznych DIN 18232 Teil 2. Te normy, podobnie jak polska PN-B-02877-4, określają zasady równomiernego rozmieszczenia klap dymowych na dachu względem wysokości budynku. Różnica między polską normą a pozostałymi leży w sposobie obliczeń. Polska norma liczy odstępy między klapami do ich krawędzi, z kolei zagraniczne normy – do środka geometrycznego klapy. Na dodatek nasza regulacja proponuje przelicznik powierzchni czynnej klap dymowych w stosunku do przeznaczenia obiektu i powierzchni strefy dymowej, a zagraniczne standardy – w zależności od przewidywanej wielkości pożaru.

Należy pamiętać, że wszystkie opisane w artykule normy klap dymowych są stosowane w grawitacyjnym systemie oddymiającym w obiektach wielkokubaturowych. Jego działanie polega na tym, że poprzez naturalną siłę unoszenia samoczynnie odprowadza dym i ciepło przez klapy oddymiające usytuowane na dachu obiektu lub w jego pobliżu. Jego sprawne funkcjonowanie zależy od dostarczenia odpowiedniej ilości napowietrzenia. Za zapewnienie napływu świeżego powietrza do klatek schodowych odpowiadają przede wszystkim drzwi wejściowe lub okna umieszczone na najniższej kondygnacji.